دریچه آب بند چیست؟

یک تجهیز ساده و بسیار کاربردی در تصفیه خانه های آب و فاضلاب است که معمولا در کانال های ارتباطی بین واحدهای تصفیه خانه، در بین مخازن و یا در مقسم ورودی قرار می گیرد.

دریچه های آب بند به صورت کلی شامل یک قاب یا فریم، صفحه متحرک، شافت، فرمان کنترل و نوار آب بندی می شوند. باز و بسته کردن دریچه هم به صورت دستی و هم به صورت الکتریکی قابل انجام است. اگر دریچه به صورت الکتریکی باز و بسته شود، الکتروموتور نیز به موارد قبلی اضافه می شود.

انواع دریچه آب بند

دریچه ها به صورت آب بندی سه طرفه و چهار طرفه وجود داشته و شامل موارد ذیل می باشند:

دریچه سه طرف آب بند

همانطور که از اسم آن می توان برداشت کرد، یک دریچه در قابی قرار می­گیرد که توسط پلیمرهای خاص از سه طرف (دو دیواره و کف) پوشانده شده به نحوی که در مقابل عبور سیالاتی مانند آب یا فاضلاب نفوذناپذیر می­گردد.

به این ترتیب وقتی این دریچه در یک کانال و یا لبه یک مخزن قرار می گیرد، می توان به کمک آن جریان آب در کانال و یا بین دو مخزن را قطع یا وصل کرده و یا میزان آن را کنترل نمود. معمول­ ترین مدل دریچه های سه طرف آب بند، دریچه های کشویی یا sluice gates هستند.

دریچه کشویی (Sluice gate) مکانیزمی است که برای کنترل جریان آب استفاده می شود. این تجهیزات اغلب در تصفیه خانه های آب، معدن، سدها، مزارع برنج و مکان های دیگر مورد استفاده قرار می گیرند. معمولاً از چوب یا فلز ساخته می شوند و اغلب به صورت عمودی روی یک قاب می لغزند تا باز یا بسته شوند و به آب اجازه می دهند از یک فضا خارج شود یا در آن قرار گیرد. به همین دلیل به آنها شیر دروازه ای نیز می گویند.

دریچه چهار طرف آب بند

به منظور قطع و وصل جریان سیال و یا کنترل میزان عبور سیال از یک بازشو (opening) تعبیه شده در داخل دیوار از دریچه های چهارطرف آب بند استفاده می شود. این مدل دریچه در چهار طرف قاب دارای ماتریال آب بند بوده و به این ترتیب به صورت کامل یک روزنه را می پوشاند. از جمله دریچه های چهارطرف آب بند، penstocks هستند.

Penstocks برای قطع جریان فاضلاب / آب در تصفیه خانه های فاضلاب شهری و صنعتی، در سیستم های تصفیه آب، در سیستم های زهکشی جاده ها و بزرگراه ها و در کاربردهای دیگر مانند مزارع پرورش ماهی طراحی شده اند.

معمولاً پنستوک ها در فرورفتگی های کانال آماده یا با استفاده از پین های ثابت در فاصله کانال نصب می شوند. پنستاک های کانالی و دیواری به دلیل اندازه آنها معمولاً بر اساس سفارش مشتری تولید می شوند.

دریچه استاپ لاگ

استاپ لاگ برای کنترل سطح آب در کانال های باز استفاده می شود. لاگ به تیرهایی اطلاق می شود که در شیارهایی که در دیوار کانال حفر می شوند وارد می شوند. ارتفاع اسمی معمولی یک قطعه از استاپ لاگ به صورت ۶ اینچی افزایش می‌یابد، یعنی هر قطعه می‌تواند ۶، ۱۲، ۱۸و … اینچ ارتفاع داشته باشد.
استاپ لاگ ها دارای لاستیک آب بند بین دیوار و در سراسر نشیمن دریچه و کف کانال و یا قطعه بعدی می باشند. استاپ لاگ مجهز به گیره های بالابر جهت بالا و پایین بردن دریچه با استفاده از جرثقیل سقفی مجهز به یک تیر بالابر است. تیر بالابر هر قطعه از استاپ لاگ را در طول شیارهای حفر شده در دیواره کانال به بالا (جهت بیرون آوردن قطعه از کانال) یا پایین (جهت قراردادن قطعه از کانال) هدایت می نماید.

دریچه سرریز

این دریچه ها عموماً به منظور تخلیه سریع (quick drain) مخازن و لاگون ها مورد استفاده قرار می گیرند و stoplog نامیده می شوند. استاپ لاگ ها عناصر کنترلی مهندسی هیدرولیک هستند که در سیل بندها برای تنظیم سطح آب یا تخلیه در رودخانه، کانال یا مخزن استفاده می شوند.

استاپ لاگ ها معمولاً تیرهای چوبی یا واحدهای پانل فولادی سازه ای هستند که یکی بر دیگری تا ارتفاع مورد نظر چیده شده اند. آنها یک دیوار را تشکیل می دهند که در شکاف ها یا در شیارهایی که در پایه های نگهدارنده در هر انتهای دهانه قرار دارند، پشتیبانی می شود.

دریچه کشویی (Sluice Gates)

از جمله تولیدات شرکت آبسان سازه آپادانا از مجموعه دریچه های آب بند، دریچه کشویی می باشد. یک دریچه کشویی مکانیسمی است که برای کنترل جریان آب استفاده می شود.

این تجهیزات اغلب در تصفیه خانه های آب و فاضلاب، معدن، سدها، مزارع برنج، و سایر مکان هایی که نیاز به کنترل جریان آب باشد، مورد استفاده قرار می گیرند.

دریچه ها معمولاً از کربن استیل یا استنلس استیل ساخته می شوند و اغلب به صورت عمودی روی یک قاب می لغزند تا باز یا بسته شوند و به آب اجازه می دهند از یک فضا خارج شود یا در آن قرار گیرد. به همین دلیل به آنها شیر دروازه ای نیز می گویند.

با این حال، طراحی دریچه کشویی تنها به یک سیستم کشویی عمودی محدود نمی شود. برخی از دریچه ها مانند یک درپوش بازشو عمل می کند و با اختلاف فشار در دو طرف دریچه حرکت می نمایند. برخی دیگر حتی به شکل دایره ای هستند.

دریچه کشویی کانال آب

دریچه کشویی (Sluice Gate)، جهت نصب در کانال های باز به منظور کنترل جریان در تصفیه خانه های فاضلاب، آب، و نیروگاه های برق آبی طراحی شده است. سیستم آب بندی هم در قسمت های جانبی و هم در قسمت پایین دریچه تعبیه شده است و در نتیجه آب بندی کاملی روی دریچه ایجاد می شود.
قاب دریچه معمولاً در یک کانال بتنی برای آب بندی یک طرفه یا دو طرفه تعبیه شده است. اسلایس گیت قابل نصب در دیوار کانال و یا کانال موجود می باشد.

کاربرد دریچه کشویی (Sluice Gate) چیست؟

مکان های رایج برای استفاده از دریچه های کشویی شامل رودخانه ها، کانال ها و نهرها هستند. تصفیه خانه های آب و فاضلاب، معادن، آسیاب ها و پالایشگاه ها نیز از این فناوری استفاده می کنند. در تصفیه خانه های آب و فاضلاب، این دریچه ها معمولا در کانال های موازی منتهی به واحدهای تصفیه خانه مانند آشغالگیر، دانه گیر و چربی گیر قرار می گیرد و به منظور باز و بسته کردن یک مسیر و یا کنترل میزان جریان در آن مسیر مورد استفاده قرار می گیرد.

کلمه sluice نشان دهنده چیست؟

یک کانال مصنوعی یا آبراه طبیعی اصلاح شده است که آب را هدایت می کند. این نوع دریچه نحوه و امکان حرکت آب را تنظیم نموده و به ویژه برای کنترل سطح آب در مخازن یا کانال ها مفید است.

بسیاری از دریچه های کشویی با استفاده از سیستم میله رزوه ای جابجا می شوند که باید به طور مرتب تمیز و روغن کاری شوند.

اغلب هنگامی که این گیت ها در کاربردهایی با فشار آب زیاد مانند سدها استفاده می شوند، توسط سیستم های هیدرولیک برای کنترل جریان دروازه دریچه بالا و پایین می روند.

گاهی اوقات در مصارف کوچک تر، دروازه ها به صورت دستی بالا و پایین می شوند. در مواقع دیگر، از یک سیستم بالابرنده الکتریکی استفاده می شود.

دریچه های کشویی تولید شده در شرکت کانی‌آب هم به صورت دستی و هم به صورت برقی قابل سفارش می باشند.

Penstocks

پنستاک‌های دیواری که به نام دریچه های کشویی نیز شناخته می‌شوند، معمولاً برای انجام ایزوله نمودن یا کنترل جریان آب یا فاضلاب ساخته می‌شوند. آب بندی در چهار طرف دریچه انجام می شود.

می توان لنگرهای مکانیکی را برای قرار دادن پنستاک روی دیوار بتنی در نظر گرفت. دریچه های Penstock در شرکت آبسان سازه آپادانا معمولا از کربن استیل و یا استنلس استیل ساخته می شود.

پنستوک نصب شده روی دیوار همسطح کف، آب بندی چهار طرفه

پنستوک های دیواری کشویی با پورت مربع یا مستطیل که از هر ۴ طرف آب بند شده اند. برای کاربردهای بازکردن و بستن یا کنترل در چاه ها، مخازن، خروجی لوله ها و غیره استفاده می شود.

ساخته شده از کربن استیل یا استنلس استیل، با آب بندی محکم با استفاده از آب بند الاستومری. این تجهیز در ابعاد مختلف در شرکت آبسان سازه آپادانا قابل ساخت می باشد.

پنستوک یا دریچه برای کانال های باز سه طرف آب بند

دریچه کانال کشویی مربع یا مستطیل، با قطعات ثابت در بتن تعبیه شده و در ۳ طرف آب بندی شده است. برای باز و بست یا کنترل جریان در کانال های باز استفاده می شود.

این تجهیز در شرکت آبسان سازه آپادانا از کربن استیل یا استنلس استیل، با آب بندی محکم با استفاده از یک آب بند الاستومری ساخته شده و در ابعاد مختلف قابل سفارش می باشد.

دریچه استاپ لاگ سه طرف آب بند برای کانال های باز

استاپ لاگ ( Stop Log ) برای نصب در کانال های باز در تصفیه خانه های فاضلاب، آبیاری، کارهای هیدرولیک و نیروگاه های برق آبی طراحی شده است.

سیستم آب بندی هم در قسمت های جانبی و هم در قسمت پایین هر لاگ تعبیه شده است و در نتیجه آب بندی کاملی بدون نیاز به گوه روی دروازه ایجاد می کند.

کاربرد انواع دریچه آب بند

انواع دریچه ها با توجه به نحوه آب بندی دارای کاربردهای مختلفی هستند از جمله:

کاربرد دریچه سه طرف آب بند:

– کنترل سطح آب در کانال ها و مخازن رو باز تصفیه خانه
– خارج کردن یک واحد از مدار یا وارد کردن یک واحد به مدار تصفیه در تصفیه خانه های آب و فاضلاب
– بهره برداری از کانال ها و مخازن تصفیه به صورت سری یا موازی با باز و بسته نمدن دریچه ها
– کنترل جریان و هدایت آب در کانال ها و زمین های کشاورزی و یا مخازن پرورش ماهی

کاربرد دریچه چهار طرف آب بند:

– کنترل ورود جریان از لوله های انتقال به داخل مخازن یا مقسم ورودی تصفیه خانه
– نصب بر روی دیوار مخازن جهت کنترل ورود و خروج جریان سیال (معمولا لجن) در واحدهای تصفیه خانه

ساخت دریچه آب بند

دریچه های آب بند تولیدی در شرکت آبسان سازه آپادانا معمولا از جنس فولادی با پوشش رنگ یا پوشش گالوانیزه و همچنین فولاد ضد زنگ (استنلس استیل) قابل ساخت هستند.
دریچه های ساخته شده با استنلس استیل عمر مفید بیشتری دارند. با توجه به مشخصات شیمیایی آب یا فاضلاب می توان از SS ۳۰۴ و یا SS ۳۱۶ در ساخت دریچه استفاده نمود.

طراحی دریچه آب بند:

هر دریچه از اجزاء ذیل تشکیل شده است:
۱- قاب یا فریم دریچه که بر روی دیوار یا کانال نصب می گردد و از جنس ST۳۷ و یا S.ST. ۳۰۴/۳۱۶ ساخته می شود.
۲- صفحه متحرک دریچه که در حقیقت وظیفه اصلی باز و بست جریان را بر عهده دارد و توسط نوار پلیمری به خوبی آب بند می گردد.
۳- شافت یا میله متحرک (همراه با پیچ و مهره و اتصالات لازم) که معمولا به صورت رزوه ای در قاب حرکت نموده و سبب بالا و پایین رفتن صفحه متحرک می شود.
۴- فرمان یا قربیلک که اغلب از جنس چدن بوده و در دریچه های با کنترل دستی کاربرد دارد
۵- گیربکس (اختیاری) به منظور روان تر حرکت کردن دریچه مورد استفاده قرار می گیرد.
۶- الکتروموتور (اختیاری) در دریچه هایی که باز و بسته شدن آنها به صورت الکتریکی مورد نظر است استفاده می شود.

نکات ضروری هنگام خرید دریچه آب بند:

هنگام سفارش ساخت دریچه آب بند، ضروری است نکاتی را در خصوص مشخصات دریچه مورد نظر به سازنده ارایه کنید تا مناسب ترین پیشنهاد فنی و قیمت به شما اعلام شود. این نکات شامل موارد ذیل می باشد:

• اندازه و ابعاد قاب (فریم) دریچه: این ابعاد مربوط به عرض و ارتفاع کل قاب دریچه می باشد و با میزان بازشوی دریچه مرتبط می باشد. در دریچه های سه طرف آب بند معمولا ارتفاع و عرض قاب دریچه با عرض و ارتفاع کانال استقرار دریچه یکسان است.
• اندازه بازشو دریچه: منظور از بازشو دریچه سطح مقطع مورد نیاز از کانال یا اوپنینگی می باشد که قصد دارید سیال از آن مقطع عبور نماید. عرض و ارتفاع سطح مقطع مورد نظر ابعاد بازشو دریچه را تعیین می نماید.
• جنس دریچه: دریچه های آب بند را می توان از جنس استنلس استیل (۳۰۴-۳۱۶)، کربن استیل با پوشش رنگ و یا پوشش گالوانیزه گرم تهیه نمود. جنس دریچه و ضخامت ورق به کار برده شده در ساخت آن، یکی از موارد تاثیرگذار بر روی قیمت تمام شده تجهیز می باشد.
• نحوه بهره برداری (دستی، موتوری): از جمله موارد مهم که بایستی به سازنده اعلام گردد، نحوه باز کردن و بستن دریچه است. دریچه ها می توانند به صورت دستی (با فرمان یا بدون فرمان) و یا موتوری (استفاده از الکتروموتور) باز و بسته شوند. همچنین در مواردی مانند ارتفاع زیاد شافت دریچه و یا وزن زیاد دریچه، می توان از گیربکس های دستی جهت باز و بستن دریچه استفاده نمود.
• نحوه آب بندی: یکی دیگر از موارد مهم در ساخت دریچه های آب بند، نحوه آب بندی آنها (آب بندی سه طرفه یا چهار طرفه) می باشد. اصولا در کانال های روباز دریچه به صورت سه طرف آب بند و در اوپنینگ ها به صورت ۴ طرف آب بند ساخته می شوند.

عملکرد دریچه آب بند

دریچه ها با توجه به ابعاد و مکان قرارگیری به صورت دستی یا مکانیکی کنترل می شوند. دریچه های کوچک به کمک فرمان (Hand Wheel) و به صورت دستی توسط بهره بردار باز و بسته می شوند.

دریچه هایی که بزرگتر و سنگین تر هستند یا فاصله شافت آنها زیاد است به کمک گیربکس قابل باز و بسته شدن هستند.

در برخی از موارد از نیروی محرکه الکتریکی جهت باز و بسته شدن دریچه استفاده می شود. دریچه های تولیدی شرکت آبسان سازه آپادانا به صورت دستی و الکتریکی قابل سفارش می باشند.