طراحی تصفیه خانه فاضلاب شامل تمامی فعالیت هایی است که یک تیم مشاوره یا شرکت مهندسی انجام میدهد تا یک بیمارستان، هتل، کشتارگاه، دامداری، مجتمع مسکونی، اداری، تجاری و یا ورزشی همچنین یک کارخانه صنعتی، نیروگاه، کارخانه سیمان و …. بتواند نقشه های ساخت یک تصفیه خانه فاضلاب را بصورت فلزی، کامپوزیتی، پلی اتیلنی و یا بتنی را بدست آورده و بر مبنای آن بتواند نسبت به تصفیه پساب خروجی خود اقدام نماید.
فاضلاب چیست ؟
قبل از شروع طراحی و تعیین جزئیات تصفیه خانه فاضلاب بایستی درک روشنی از مفهوم اولا فاضلاب و ثانیا تصفیه فاضلاب داشته باشیم. به زبان ساده، می توان گفت که فاضلاب چیزی نیست جز آب مصرف شده یا پساب تولید شده جامعه بر اثر فعالیت های مختلف که حاوی ناخالصی های بیش از حد مجاز است. به هر حال از نقطه نظر تکنیکی فاضلاب را می توان به عنوان هر گونه آب یا مایعی که حاوی ناخالصی یا آلودگی هایی به شکل مواد جامد، مایع یا گاز یا ترکیبات آن هاست تعریف نمود که اگر با این غلظت وارد محیط زیست شود خطرناک است.
مفهوم تصفیه خانه فاضلاب
تصفیه خانه فاضلاب عموما به مکانی گفته می شود که در آنجا مجموعه اقداماتی انجام میگیرد در راستای کاهش نسبی یا حذف کامل ناخالصی های اضافی فاضلاب. از آنجایی که ناخالصی های فاضلاب معمولا به دلیل وجود مواد جامد است، تصفیه فاضلاب به طور کلی به معنی کاهش یا حذف مواد جامد از آن محسوب می شود.
انواع فاضلاب
فاضلاب ها عمدتا بر حسب منبع تولید آن، به دو دسته فاضلاب خانگی و فاضلاب صنعتی، طبقه بندی می شوند.
• فاضلاب خانگی
فاضلاب خانگی که آن را فاضلاب شهری یا فاضلاب بهداشتی هم می نامند آب استفاده شده ای است که از مناطق مسکونی، تجاری شهرها و جوامع تخلیه و از طریق سیستم فاضلاب جمع آوری می شود.
• فاضلاب صنعتی
معمولا فاضلابی که توسط صنایع متوسط و بزرگ تولید می شود، را فاضلاب صنعتی می نامند. این فاضلاب نه تنها در کیفیت و کمیت تفاوت دارند، بلکه از صنعتی به صنعت دیگر و نیز از فرایندی به فرایند دیگر در یک صنعت متفاوت است. طراحی تصفیه خانه فاضلاب صنعتی کاری سخت ار پساب های بهداشتی و انسانی است چرا که میزان آلایندگی موجود در فاضلاب بسیار بیشتر از فاضلابهای شهری است.
روش های تصفیه فاضلاب بهنگام طراحی تصفیه خانه فاصلاب
تصفیه خانه فاضلاب در حقیقت اسکیل بزرگتر پکیج تصفیه فاضلاب می باشد و مبانی طراحی بسیار نزدیکی دارند. در این راستا شما می توانید به صفحه مزبور مراجعه نمائید و نسبت به کسب آگاهی از تفاوت های مبانی طراحی تصفیه خانه فاضلاب و پکیج فاضلاب اقدام نمائید.
معمولا روشهای فیزیکی، شیمیایی یا بیولوژیکی برای تصفیه در تصفیه خانه فاضلاب به کار برده می شوند. واحدهای تصفیه به منظور عملیات مشخصی طراحی شده اند که بر اساس یکی از روش ها یا ترکیبی از آن ها مورد استفاده قرار می گیرند. بر اساس وسایل به کار گرفته شده، روش های تصفیه به دو واحد عمده واحد های عملیاتی و واحدهای فرایندی تقسیم شده اند.
• واحدهای عملیاتی در تصفیه فاضلاب
ابزارهای تصفیه در مواردی که غالب نیروها فیزیکی هستند به عنوان واحدهای عملیاتی شناخته می شوند. روش های اصلی تصفیه که در این گروه طبقه بندی می شوند به شرح زیر می باشند: غربالگری یا آشغالگیری، اختلاط، انعقاد و لخته سازی، ته نشینی، شناورسازی، فیلتراسیون خلا، انتقال حرارت و آبگیری و خشک کردن
• واحدهای فرایندی در تصفیه فاضلاب
تصفیه هایی که در آن ها حذف آلاینده ها با تزریق مواد شیمیایی یا با استفاده از توده بیولوژیکی و یا فعالیت های میکروبی صورت می گیرد، به عنوان واحدهای فرایندی شناخته می شوند.
مبانی و معیارهای طراحی واحدهای تصفیه خانه فاضلاب
• غلظت و مشخصات فاضلاب
اولین پارامتر مهم که باید در طراحی سیستم تصفیه فاضلاب مد نظر قرار گیرد غلظت و مشخصات فاضلابی است که قرار است مورد تصفیه واقع شود. غلظت فاضلاب منبعی از بار آلودگی است که با توجه به غلظت کلیه مواد فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی تعیین می گردد.
• میزان جریان فاضلاب و نوسانات آن ها
دومین پارامتر مهم مقدار یا حجم فاضلاب در میزان های مختلف جریان می باشد. این میزان، کل مقدار فاضلابی است که روزانه تولید می شود و لازم است که هر روزه تصفیه گردد. حجم فاضلاب بستگی به مصرف آب مردم به دلایل مختلف دارد. در زمینه طراحی نیز لازم است میزان جمعیت کنونی و جمعیت احتمالی تخمین زده شود. دوره طراحی تصفیه خانه فاضلاب به طور کلی 30 سال تخمین زده می شود.
• بارگذاری آلی یا جرمی مواد موجود در فاضلاب
بار جرمی آلودگی در مورد پارامترهای خاص مثل اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی BOD و یا مواد جامد معلق اغلب به صورت ترکیبی از حجم و غلظت فاضلاب تعریف شده و به عنوان بار جرمی در واحد زمان بیان می شود.
• زمان ماند (HRT)
زمان ماند عبارت است از مدتی که یک ذره یا یک واحد حجم فاضلاب در یک راکتور می ماند. این پارامتر برای محاسبه حجم و اندازه واحدهای تصفیه خانه مورد استفاده قرار می گیرد.
• سرعت جریان یا سرعت افقی (Vh):
مولفه سرعت افقی ناشی از سرعت جریان است در حالیکه مولفه عمودی، سرعت ته نشینی نامیده می شود.
• میزان بار سطحی (SLR)
میزان حجم فاضلاب در واحد سطح تصفیه خانه است و معمولا بر حسب واحدهای مترمکعب در روز در مترمربع یا مترمکعب در متر مربع بر روز بیان می شود.
• میزان جریان عبوری از سرریز (WLR)
WLR را میزان آب سرریز شده می دانند و به عنوان مقدار فاضلاب جاری در طول سرریز در یک روز تعریف می شود.
• بارگذاری جرمی (BOD یا COD)
مفهوم بار آلی در طراحی مخصوصا در طراحی راکتور برای فرایندهای بیولوژیک مهم تر است. بار آلی یعنی کل مقدار ماده آلی که در هر روز در واحد سطح یا واحد حجم حوضچه تصفیه بکار می رود.
• نسبت غذا به میکروارگانیسم (F/M)
نسبت F/M رابطه بین غذای موجود و میکروارگانیسمهای موجود در یک راکتور بیولوژیک است. غذای موجود در فاضلاب به منظور مصرف در راکتور ماده آلی بوده و میکروارگانیسمهای موجود بایومس می باشد که جهت اکسیداسیون مواد آلی و پایدار ساختن آنها در راکتور نگهداری می شود. بنابراین آن را بار آلی در واحد وزن جرم میکروبیال فرایند بیولوژیکی نیز تعریف می کنند.
• نمودار جریان هیدرولیکی (HFD)
مهمترین نکته از نظر عملی، تدوین نمودارهای جریان هیدرولیکی و یا پروفیل های هیدرولیکی تصفیه خانه فاضلاب است. در عمل این نمودار نشان دهنده جزئیات سطوح آب در جریان های میانگین و حداکثر حریان است که مقدار کاهش یا افزایش سطح فاضلاب و سزح بالایی تمامی واحدهای یک تصفیه خانه را نشان می دهد.
طراحی تصفیه خانه بیولوژیکی فاضلاب
همان طور که ذکر شد یکی از روش های اصلی تصفیه فاضلاب، تصفیه بیولوژیکی فاضلاب می باشد. امروزه اکـثر مهندسین محیط زیست اعتقاد دارند که با آنالیزهای مناسب، طراحی دقیق و کنترل محیطی و بهره برداری مناسب می توان اکثر فاضلاب های خانگی و یا صنعتی را به وسیله باکتری ها تصفیه و یا از فاضلاب جدا نمود. اما این مهم نیاز به شناخت دقیق و کافی از روش های بیولوژیکی تصفیه فاضلاب به خصوص روش های هوازی بیولوژیکی دارد که به اختصار به مهمترین روش های مرسوم و مهم تصفیه هوازی می پردازیم.
• فرایند لجن فعال متعارف:
در فرایند طراحی تصفیه خانه فاضلاب با روش لجن فعال از یک راکتور به نام حوض هوادهی، استخر ته نشینی، لجن برگشتی از ته نشین کننده به حوض هوادهی و یک خط لوله لجن مازاد تشکیل شده است. استخر هوادهی راکتور رشد معلقی است که حاوی توده های میکروبی از میکروارگانیسم ها موسوم به لجن فعال می باشد. لجن فعال از طریق اختلاط توسط هوادهی یا دیگر روش های مکانیکی در حالت تعلیق در راکتور نگاه داشته می شود. پس از تصفیه فاضلاب فلوک ها در اثر نیروی ثقل در تانک ته نشینی از پساب جدا شده به حوض هوادهی بازگشت داده می شوند. در طراحی تصفیه خانه فاضلاب با روش لجن فعال متعارف جداسازی فلوک ها در ته نشین کننده و برگشت آن ها به راکتور از بخش های اصلی فرایند لجن فعال می باشد، چون باعث ایجاد غلظت بالایی از میکروارگانیسم ها در راکتور می گردد. غلظت بالای بیومس امکان کوتاه بودن زمان ماند مایع مخلوط را فراهم و این امر فرایند لجن فعال را بسیار مقرون به صرفه می سازد. دفع لجن مازاد از طریق یک خط لوله جداگانه، زمان ماند جامدات را مستقل از زمان ماند هیدرولیکی نموده و مقدار آن را طولانی می سازد.
• لجن فعال با هوادهی گسترده:
این فرایند شبیه فرایند لجن فعال متعارف است با این تفاوت که بار آلی در این روش کم و مدت هوادهی طولانی تری دارد. طراحی این فرایند در جوامع کوچک به کار برده می شود. عموما در این فرایند ته نشینی اولیه وجود ندارد. ته نشینی ثانویه با بار هیدرولیکی پایین تر نسبت به سیستم لجن فعال متعارف برای کنترل بهتر نرخ حجم بالای جریان و متغیرهای معمول یک جامعه کوچک تر طراحی شده است.
• بایولک
فرایندی با زمان ماند طولانی ثابت با هوادهی غوطه ور در یک حوض خاکی می باشد. یک غشا نازک حباب پخش کن به زنجیرهای شناور هواپخش کنها، وصل شده که در طول حوض به واسطه هوای آزاد شده از دیفیوزر ها حرکت می کنند. حوض هوادهی به طور معمول بین 4/2 تا 6/4 متر (8 تا 15 فوت) عمق دارد. فرایند میتواند برای تصفیه با رنج مواد آلی کم از 40 تا 70 روز طراحی شود.
• سیستم SBR (راکتور ناپیوسته پشت سر هم)
فرایند SBR یک عملیات تصفیه پر و خالی شونده است، سیستم های SBR عموما در 5 مرحله که به طور متوالی انجام می شود، عمل می کنند. 1- پر شدن 2- واکنش (هوادهی) 3- ته نشینی ( رسوب گذاری و زلال سازی) 4- تخلیه 5- حالت سکون.
در طراحی تصفیه خانه فاضلاب با این روش فاضلاب وارد یک راکتور می شود، در راکتور ترکیبات نامطلوب از فاضلاب خارج می شود و سپس تخلیه انجام می پذیرد. هوادهی و زلال سازی در یک حوض انجام می گیرد. برای بهبود کارایی این سیستم، دو یا چند راکتور به صورت متوالی قرار داده می شوند. روش SBR برای فاضلاب های شهری و صنعتی به طور موفقیت آمیز استفاده شده است. با اعمال تغییراتی در سیستم SBR متعارف از طریق افزودن دو مرحله بی هوازی و هوادهی امکان حذف فسفر فراهم می شود. این روش از نظر عملکرد بسیار شبیه سیستم لجن فعال متعارف است با این تفاوت که لجن فعال متعارف به مکان وابسته است اما SBR به زمان، به این صورت که در روش SBR تصفیه بیولوژیکی، زلال سازی و لخته سازی ثانویه در یک راکتور انجام می شود، در حالی که در لجن فعال متعارف هر عملیات یک حوض جداگانه دارد.
اتلاف لجن یک مرحله مهم دیگر در واحد SBR است که روی عملکرد آن تاثیر بسزایی دارد. این مرحله به این دلیل جزو 5 مرحله اصلی به شمار نمی رود، چون هیچ زمانی در این چرخه به آن اختصاص نمی یابد. میزان و تناوب اتلاف لجن، مانند سیستم جریان پیوسته متعارف، با نیازمندی های عملکرد مشخص می شود. عملیات اتلاف لجن معمولا حین فازهای ته نشینی یا حالت سکون اتفاق می افتد. پیشرفت در سیستم های هوادهی و کنترل باعث شد تا SBR با موفقیت با روش لجن فعال متعارف رقابت کند.
• تماس دهتده های بیولوژیکی دوار (RBC)
در طراحی تصفیه خانه فاضلاب با فرایند دیسک های بیولوژیکی دوار (RBC)، تعدادی از دیسک های پلاستیکی دایروی بر روی یک شفت مرکزی سوار شده است. این دیسک ها غوطه ور می باشند (از 40 تا 80 درصد) و درون مخزنی که فاضلاب قرار دارد دوران می کنند. مسولیت تصفیه فاضلاب را میکرو ارگانیسم ها به عهده دارند که به دیسک های دوار می چسبند و به داخل و خارج فاضلاب دوران می کنند. اکسیژن مورد نیاز برای تبدیل مواد آلی زمانی فراهم می شود که دیسک از فاضلاب خارج شده و در تماس به هوا قرار می گیرند. در این زمان اکسیژن جذب سطح دیسک می شود. در برخی موارد هوا از زیر مخزن اضافه می شود تا تولید اکسیژن کند و در دیسک هایی که توسط پیاله های دریافت هوا مجهز شده است را بچرخاند. به موازات جریان هوا، جریان فاضلاب از میان دیسک ها ریزش می کند.
• صافی چکنده
متداول ترین فرایند هوازی رشد چسبیده، صافی چکنده می باشد که در آن فاضلاب از بالا توسط لوله هایی بر روی بستر غیر غوطه ور ریخته می شود. در گذشته بیشتر از سنگ به عنوان مواد بستر برای صافی چکنده استفاده می شد ولی در صافی های چکنده پیشرفته که عمق بیشتری دارند از بستر پلاستیکی استفاده می شود این صافی ها برج های بیولوژیکی نام دارند. بستر پلاستیکی امکان بارگذاری بیشتر و سطح زمین کمتر را فراهم کرده و راندمان را بالا می برد. بستر پلاستیکی طوری قرار می گیرد که 90 درصد از حجم فضای خالی برج را پر کند. چرخش هوا به صورت طبیعی یا توسط هوادهی صورت می گیرد. لایه بیولوژیکی به صورت دوره ای از سطح بستر جدا شده و همراه پساب خارج می شود که برای جداسازی آن و تولید پسابی با غلطت استاندارد باید از زلال ساز استفاده شود. به دلیل معایب فراوان این روش در مقایسه با روش لجن فعال متعارف، معمولا این روش به صورت مکمل در کنار سایر روش های تصفیه مورد استفاده قرار می گیرد.
• فرایند MBBR
در طراحی تصفیه خانه فاضلاب با فرایند فیلترهای غشایی از جنس پلیمر را درون راکتور هوادهی قرار می دهیم که باکتری ها جذب شیارهای غشا می شوند. در این فرایند واکنش بیولوژیکی به صورت غیر یکنواخت و در سطوح غشا اتفاق می افتد. باکتری ها با مصرف مواد آلی موجود در فاضلاب باعث ایجاد و تشکیل بیوفیلم روی بستر می شوند. در سطح بیوفیلم یک لایه ساکن وجود دارد که بیو فیلم را از مایع جدا می کند.
اکسیژن و مواد مغذی از لایه ساکن به داخل لایه بیوفیلم نفوذ کرده و نتایج تجزیه مواد آلی از بیوفیلم وارد فضای مایع مخلوط موجود در راکتور می شوند. در ساخت و طراحی تصفیه خانه فاضلاب ب این روش، این فرایند پیوسته ادامه می یابد تا زمانی که در اثر ضخیم شدن لایه بیوفیلم از ورود هوا به سطح بستر جلوگیری می شود و باکتریهای بی هوازی تکثیر نموده و بیوفیلم را در غیاب اکسیژن تجزیه می نمایند و در اثر تولید گازهای CH4 و SH2 و خروج آن ها از بیوفیلم آن را متلاشی می کنند و باعث جداسازی بیوفیلم و یا توده بیولوژیکی از سطح آکنه می شوند. میزان حذف مواد آلی در سیستم های رشد چسبیده به عواملی از جمله درجه حرارت، میزان جریان فاضلاب، میزان بار آلی، شدت نفوذ مواد آلی و اکسیژن به درون لایه زنده بستگی دارد.
• فرایند MBR
بیو راکتور غشایی یکی از روش های تصفیه فاضلاب های شهری و صنعتی می باشد که امروزه به طور چشمگیری مورد استفاده قرار میگیرد. این راکتور تشکیل شده است از غشاهای میکرو فیلتر با قطر منافذ 1 تا 4 میکرون که جهت جداسازی ذرات جامد به کار می رود. ضمن اینکه باکتری ها بر روی آن چسبیده و مواد آلی را تجزیه می کنند و در واقع رشد چسبیده باکتری در حذف مواد آلی و تولید بیومس اتفاق می افتد. راکتوری که اینگونه غشا در آن قرار می گیرد ضمن هوادهی باکتری ها، مواد آلی را تجزیه می کنند و در واقع رشد معلق باکتری و یا تولید بیومس به صورت معلق همزمان اتفاق می افتد. بنابراین این سیستم ترکیبی از سیستم لجن فعال و فیلتراسیون غشایی می باشد که نیاز به زلال سازی نهایی ندارد. در عمل راکتور MBRعملیات فیلتراسیون و تصفیه بیولوژیکی را در یک واحد فرایندی انجام می دهند. سیستم MBR به طور گسترده مورد استفاده در طراحی تصفیه خانه فاضلاب های شهری و صنعتی قرار می گیرند و به علت جداسازی جامدات معلق و محلول یعنی TSS و TDS پسابی با کیفیت عالی تولید می کند.
شاید بتوان گفت نزدیک ترین محصول به تصفیه خانه فاضلاب در بین محصولات گروه صنعتی مهاب از لحاظ نوع فرآیند پکیج تصفیه فاضلاب انسانی باشد.
جهت کسب اطلاعات در خصوص مبانی طراحی تصفیه خانه فاضلاب و برآورد هزینه ساخت تصفیه خانه پساب با همکاران من در شرکت مهاب تماس بگیرید.
طراحی تصفیه خانه فاضلاب کشتارگاه دام و طیور
این سیستم ها حالت پیشرفته تر و بزرگتری پکیج تصفیه فاضلاب کشتارگاه می باشند که بیشتر با سازه های بتنی قابل اجرا می باشند و برای دبی های بسیار بالا مورد استفاده قرار می گیرد.
تصفیه فیزیکی فاضلاب
اولین و یکی از مهم ترین گام ها برای طراحی تصفیه خانه فاضلاب کشتارگاه دام و طیور، کمک به حذف مواد جامد آن می باشد که از روده و معده و همچنین فضولات باقیمانده وارد فاضلاب میشوند. برای حذف این مواد باید از آشغالگیر همزمان با چربی گیر DAF صنعتی و یا ثقلی استفاده نمود.
متعادل سازی فاضلاب
پس از حذف مواد جامد اعم از شناور و یا سنگین و ته نشین شده در فاضلاب، پساب وارد فرآیند متعادل سازی و یکدست کردن فاضلاب بمظور جلوگیری از شوک در دبی ورودی به تصفیه خانه می شود.
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.